Piłkarski wehikuł czasu – recenzja książki „Gegenpressing i tiki-taka” Michaela Coxa
Nakładem wydawnictwa SQN ukazała się najnowsza książka cenionego brytyjskiego dziennikarza sportowego Michaela Coxa, autora słynnej pozycji Premier League. Historia taktyki w najlepszej piłkarskiej lidze świata i stałego felietonisty „The Guardian”.
Gegenpressing i tiki-taka. Jak rodził się nowoczesny europejski futbol to książka napisana z rozmachem i podzielona na siedem części. Każda z nich jest odrębną opowieścią o futbolu w jednym z krajów europejskich, który w opisanych przez dziennikarza latach wyznaczał trendy dla piłki nożnej na całym Starym Kontynencie na przestrzeni trzech dekad.
Opowieść rozpoczyna się w 1992 roku, gdy holenderskie drużyny rosły w siłę, a Puchar Europy wznosił kapitan FC Barcelony, dowodzonej z ławki przez Johana Cruyffa. Równorzędnym bohaterem tej części książki jest Louis Van Gaal – jego słynny rywal i zwolennik innego podejścia do relacji zawodnicy-trener niż zmarły przed czterema laty trzykrotny zdobywca Złotej Piłki. Poznajemy również model wychowywania piłkarzy i podejścia do taktyki w słynnym Ajaksie Amsterdam. Każdy rozdział zawiera także przejście do następnego i krótko opisuje wydarzenia łączące dwa opisywane kraje. Rozdział drugi to podsumowanie europejskiej dominacji Juventusu Turyn, który w 1996 roku pokonał w finale Ligi Mistrzów amsterdamczyków po rzutach karnych. Turyńczycy trzykrotnie doszli do finałów tych najważniejszych klubowych rozgrywek na świecie, lecz po wspomnianym triumfie przegrali dwa kolejne finały – Michael Cox opisuje przyczyny dominacji ekipy sponsorowanej przez koncern Fiata, by następnie skupić się na roli trequartisty i podejściu włoskich taktyków do wykorzystywania piłkarzy urodzonych do gry na tej pozycji, takich jak najbardziej znany przedstawiciel lat 90. we włoskim futbolu Roberto Baggio. Wspominane jest oczywiście znane i często nielubiane poza Italią catenaccio. Francuski rozdział publikacji determinuje opisanie szybkości, która stała się kluczowym czynnikiem w sukcesach kadry tego państwa oraz główną cechą zachęcającą zagranicznych menedżerów do zakontraktowania piłkarzy szkolących się na jego terenie. Znajdziemy również skrót kariery Zinedine’a Zidane’a i roli defensywnych pomocników – głównego piłkarskiego produktu eksportowego znad Sekwany.
Portugalska część skupia się na historii Jose Mourinho (zwłaszcza stosowanej przez niego periodyzacji taktycznej), portugalskiego podejścia do futbolu, którego owocem stał się exodus tamtejszych trenerów znajdujących zatrudnienie w każdej najsilniejszej lidze Europy i szkolenia skrzydłowych z których słynie reprezentacja Portugalii. Rozdziały poświęcone Hiszpanii to w dużej części peany na cześć Barcelony i Pepa Guardioli, sławnej tiki-taki, roli fałszywej dziewiątki wykorzystanej między innymi podczas Euro 2012 i opis rywalizacji w El Clasico. Osobiście uważam, że Michael Cox nieco za bardzo hołubi ekipę Josepa Guardioli i w opowieści o najbardziej znanej rywalizacji w historii futbolu staje po stronie drużyny z Katalonii – tekst o brutalnym stylu drużyny z Madrytu jest jak najbardziej na miejscu, ale nie wspomina się tu dla równowagi o charakterystycznym zachowaniu, które zostało wypracowane pod rządami Katalończyka, czyli o symulowaniu urazów i fauli, które w pewnym momencie stało się wręcz znakiem rozpoznawczym tej drużyny i niestety na stałe weszło w jej DNA. Taka jednostronność jest dla mnie jako neutralnego w tej rywalizacji kibica futbolu nieco irytująca. Przedostatnia część opowiada natomiast o zmianie jaka dokonała się w Niemczech. Dzięki rywalizacji Dortmundu z Bayernem Bundesliga nabrała atrakcyjności, a dla całego pokolenia niemieckich trenerów decydujące okazało się podejście Ralfa Rangnicka, Joachima Loewa i Jurgena Kloppa, którego Borussia zasłynęła ze wspomnianego w tytule publikacji Gegenpressingu. Jest to też historia zbudowania reprezentacji, która przywróciła Niemcom tytuł najlepszej drużyny globu. Najkrótszą partią książki jest ta, w której Cox opisuje zmiany w angielskiej Premier League, porównując podejście do futbolu tamtejszych menedżerów i najlepszych taktyków świata, którzy tak jak np. Antonio Conte wprowadzali do niej nową jakość.
Gegenpressing i tiki-taka. Jak rodził się nowoczesny europejski futbol jest napisana w zwięzły sposób, prezentując historię taktyki tak, by można było ją łatwo przyswoić. Autor prezentuje lekkość pióra, która pozwoli ją zrozumieć osobom dopiero zaczynającym przygodę z kwestiami taktycznymi, a dla pokolenia dzisiejszych trzydziesto- i czterdziestolatków będzie na pewno sentymentalną podróżą do czasów młodości i początków fascynacji tym sportem. Gorąco polecam ją wszystkim miłośnikom piłki nożnej.
